Waarnemingen
Ontwikkelingen
Om te zien hoe de natuur zich ontwikkelt, vinden in onze gebieden regelmatig onderzoeken, tellingen en inventarisaties van planten en dieren plaats. Veel van deze tellingen en inventarisaties worden door vrijwilligers uitgevoerd.
Broedhopen op landgoed Oostbroek
Op landgoed Oostbroek en in de directe omgeving zijn de afgelopen tien jaar zes broedhopen voor de ringslang aangelegd. Deze worden jaarlijks onderhouden en onderzocht op eieren door de natuurwerkgroep van de Niënhof. Niet iedere broedhoop is even succesvol, maar jaarlijks worden in totaal honderden eieren van ringslang aangetroffen. Een teken dat het de soort hier bevalt.
Park Vliegbasis Soesterberg
De natuurwaarde op de voormalige Vliegbasis Soesterberg van Utrechts Landschap blijkt zo hoog te zijn dat het terrein behoort tot de belangrijkste natuurreservaten van Nederland. Dit blijkt uit een recent artikel in Entomologische Berichten, een Nederlands vaktijdschrift over insecten.
Het aantal waargenomen soorten bijen, spinnendoders en sluipvliegen is het hoogst van alle natuurreservaten in Nederland. Daarnaast blijken zeldzame soorten zeer ruim vertegenwoordigd.
Belangrijk bolwerk voor de kommavlinder
De vliegbasis is ook een belangrijk bolwerk voor de kommavlinder. Deze zeldzame en bedreigde soort heeft al jaren een geïsoleerde bronpopulatie in het gebied. Uit het onderzoek dat in 2022 is uitgevoerd door Stichting EIS, in opdracht van de provincie, blijkt grofweg 10% van de landelijke populatie in het gebied voor te komen. Daarmee is de populatie kommavlinder op Park Vliegbasis Soesterberg van nationale betekenis. Af en toe wordt de kommavlinder ook waargenomen in De Paltz en ten zuiden van de vliegbasis.
Bijzondere soorten in de Elster Buitenwaarden
Tot voor kort waren de Elster Buitenwaarden nog een landbouwgebied. Drie jaar geleden is in opdracht van de provincie Utrecht gestart met de eerste fase van de natuurinrichting. Er bleef schrale zandgrond achter en het waterpeil stond weer tot aan het maaiveld. Vanwege de ligging aan de Heuvelrug, kwam er ook kalkrijk kwelwater in het gebied. Dat zorgt voor precies de juiste omstandigheden voor blauwgrasland. Dat zijn graslanden waar bijzondere en kritische planten op groeien.
In 2022 zagen we dat er na drie jaar al zeldzame planten groeien op de arme ondergrond van de Elster Buitenwaarden, zoals kleverige ogentroost, een pionierssoort, en de wespenorchis, een prachtige orchidee. Heel bijzonder is vetblad. Dit kleine vleesetende plantje is heel zeldzaam. Door insecten te vangen kan hij overleven op deze schrale bodem.
Verschillende vogelsoorten weten het gebied inmiddels ook te vinden. Zo komt er de kemphaan, lepelaar, plevier, tureluur voor en komen de vis- en zeearend vaak over om zich hier tegoed te doen aan de hier aanwezige vis en watervogels.
Het gebied is slechts drie jaar geleden opnieuw ingericht en toch komen er nu al soorten voor die in andere gebieden in Nederland juist enorm onder druk staan. De tweede fase van de inrichting start binnenkort.
Bijzondere vogels in de Blauwe Kamer
De Blauwe Kamer wordt steeds vaker bezocht door bijzondere soorten vogels. Zo verblijft een groepje koereigers zo’n beetje permanent in het gebied, maar er zijn nog geen broedgevallen bekend. En gedurende het voorjaar hebben zeldzame soorten als zwarte ooievaar, woudaap, kwak en een steppenkiekendief het gebied aangedaan. Het steeds warmer wordende weer leidt ertoe dat zuidelijke soorten vaker Nederland, en onze gebieden, aandoen.
Vogelaars
In de Everdinger Waarden pleisterde van 4 tot en met 7 mei een Amerikaanse goudplevier, waarschijnlijk verdwaald. Hij is al snel opgemerkt, vervolgens kwamen er hordes vogelaars op af: de vogel is door 254 mensen gemeld op Waarneming.nl. Een andere bijzondere waarneming was van een draaihals in april en september. Waarschijnlijk was de vogel in april op doortrek naar het broedgebied, die in september op weg was naar het overwinteringsgebied ten zuiden van de Sahara.
Roofvogels
In Nederland zijn zeearend en slangenarend al weer enkele jaren terug van weggeweest, maar afgelopen jaar zijn deze bijzondere en grote roofvogels ook in de terreinen van Utrechts Landschap waargenomen. Beide soorten, vaak vooral jonge dieren, zijn regelmatig zwervend gezien boven de uiterwaarden van Nederrijn en Lek. De zeearend is eveneens waargenomen boven landgoed Oostbroek, de net heringerichte Hooge Kampse Plas en Park Vliegbasis Soesterberg. Broedgevallen in onze terreinen zijn nog niet aangetoond.
Natuurontwikkeling De Bunsing
In het najaar van 2020 hebben we dankzij financiële bijdrage van de provincie ruim 6 hectare voedselrijk grasland afgegraven in de Bunsing. Daarnaast zijn enkele poelen en laagtes aangelegd. Anderhalf jaar later is een bloemrijke vegetatie met veel zeldzame soorten in ontwikkeling. Zo staat er veel ogentroost, duizendguldenkruid en klokjesgentiaan. Dit stemt hoopvol voor de toekomst.
Kleiduivenschietbaan Bornia
Op landgoed Bornia was tussen 1959 en 1996 een kleiduivenschietbaan gevestigd. De achtergebleven hagelkorrels hebben voor bodemverontreiniging met lood gezorgd. Hierop is de bodem van het gebied in 2017-2018 gesaneerd. Voorafgaand aan de sanering heeft een ecologisch onderzoek plaatsgevonden naar beschermde soorten. In 2022 is een herhalingsonderzoek uitgevoerd. Uit het onderzoek blijkt dat een aantal soorten zich alweer in het open gebied gevestigd heeft, zoals roodborsttapuit en boomleeuwerik, maar ook bonte vliegenvanger, boompieper, gekraagde roodstaart en grote lijster. De laatste vier soorten hebben hun territoria vooral op de overgang van bos naar open veld.
Omdat het gesaneerde gebied direct grenst aan reeds bestaand heideterrein, vindt een snelle kolonisatie plaats vanuit de heide. Dit is goed te zien aan de ontwikkeling van de vegetatie met al veel verschillende nectarplanten en de daarmee liftende bijen- en hommelsoorten. De eerste Rode-Lijstsoorten zijn al gezien, bijvoorbeeld de grote roetbij en de weidemaskerbij, die zijn voedsel zoekt op zandblauwtje. Tegelijkertijd is nog veel kaal zand aanwezig, dat weer z’n eigen soorten aantrekt, zoals de bleekvlekwespbij.